سرطان دهان (به انگلیسی: Oral cancer) سرطانی است که در محوطه دهان (زبان، کف دهان، کام سخت و لثه) تشکیل می‌گردد.

سرطان دهان و زبان به صورت رشد غیر قابل کنترل سلول‌هایی تعریف می‌شود. این نوع سرطان نادر ولی در عین حال خطرناک است. سرطان دهان ممکن است است لب‌ها، کام، زبان، غشاهای درونی لب یا گونه، یا ناحیه لوزه‌ها را درگیر سازد. این سرطان در بزرگسالان بالای ۴۰ سال شایع‌تر است، ولی شیوع آن در بین جوانانی که از تنباکوی جویدنی استفاده می‌کنند در حال افزایش است.

عوامل افزایش‌دهنده خطر آن مصرف تنباکو به هر شکل (از جمله نوع جویدنی)، سابقه خانوادگی سرطان دهان، سابقه قبلی سرطان دهان، سوءمصرف الکل تماس با آفتاب (در مورد سرطان‌های لب تحتانی) است.

بیشترین مبتلایان به سرطان دهان چه کسانی هستند؟

به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه، ۸۰ درصد افرادی که تشخیص سرطان دهان برای آنان داده شده، افراد سیگاری هستند که این آمار نشان می دهد سیگار ریسک فاکتور مهمی است، البته ترک سیگار در یک فرد(به ویژه جوانان) در لحظه باعث می شود پنج تا ۱۰ سال بعد، ریسک خطر ابتلا به این نوع سرطان کاهش یابد.

استادیار بخش بیماری های دهان، فک و صورت دانشکده دندانپزشکی شیراز، گفت: امروزه محصولات جدیدی به اسم تنباکوهای غیر تدخینی با مدل های مختلف در بازار وجود دارد که به دلیل نبود آگاهی افراد به ویژه نوجوانان و جوانان از خطرات آن، مصرف بسیار بالایی دارد و نکته قابل توجهی که خانواده ها باید دقت کافی داشته باشند، این است که مصرف این نوع محصولات در خانم ها به ویژه دختران کم سن و سال شیوع بیشتری دارد.

دکتر رضازاده ریسک ابتلا به سرطان دهان را در افراد مبتلا به بیماری کم خونی پلامر وینلسون، ۲۰ برابر بیشتر از افراد دیگر عنوان کرد و گفت: همچنین ریسک ابتلا به این نوع سرطان در افرادی که تحت عمل پیوند سلول های خونی یا سلول های بنیادی قرار گرفته اند، ۱۴ برابر بیشتر از افراد دیگر است.

او یکی از عوامل خطری که در سطح پایین قرار دارد را تحریکات دهان مانند دندان شکسته، دندان پر کرده تیز و دندان مصنوعی برشمرد و ادامه داد: البته این عوامل به تنهایی ایجاد سرطان نمی کند، هر عاملی که باعث زخم در دهان شود و آن زخم بیشتر از یک ماه در دهان باقی بماند، یک علامت خطر است که بیمار باید به پزشک مراجعه کند، همچنین آفت های دهانی، عوامل ایجاد کننده مختلفی دارد، اما مرتبط با سرطان دهان نیستند.

این سرطان با سیگار رابطه مستقیم دارد

آمار دقیقی درباره افزایش شیوع سرطان دهان در کشور وجود ندارد، اما طی تحقیقی که انجام شده بود ساکنان گنبدکاووس و گرگان بیشترین میزان ابتلا را داشتند، زیرا از موادی مانند ناس استفاده می‌کنند که به‌شدت سرطان‌زاست.

سرطان دهان، بخش‌های مختلف از جمله لب، کف دهان، مخاط دهان، سقف دهان و قاعده زبان را می‌تواند درگیر کند و بر همین اساس به انواع مختلف تقسیم می‌شود، به عنوان مثال سرطان لب بیشتر در افرادی دیده می‌شود که پیپ استفاده می‌کنند.

استفاده از نیکوتین، قلیان و توتون‌هایی که مواد آروماتیک دارند، محرک‌های خطرناکی هستند.

اما نکته امیدوار کننده درباره این نوع از سرطان این است که اگر به موقع و در مراحل اولیه تشخیص داده شود بیمار می‌تواند عمر طبیعی داشته باشد. اما در صورتی که سرطان متاستاز داده باشد (یعنی در بدن پخش شده باشد)، ممکن است دردسرساز شده و بیمار را از درمان ناامید کند.

افراد باید توجه داشته باشند که در صورت وجود ضایعات سفیدرنگ در دهان و وجود پلاک‌های سفید و قرمز (لوکوپلاکی) که در نهایت منجر به آفت دهان می‌شود، به پزشک مراجعه کرده و نسبت به تشخیص به موقع اقدام کنند.

اگر آفت می‌زنید
آفت شایع ترین ضایعه مخاطی دهان است و حتی اگر درمان هم نشود ظرف یک تا دو هفته خود به خود بهبود می‌یابد، اما زخمی که در دهان به وجود آمده و بعد از گذشت سه هفته خوب نمی‌شود یک هشدار است و بیمار حتما باید به متخصص مراجعه کند تا مورد بررسی دقیق‌تر قرار بگیرد.

علایم شایع سرطان دهان

یک برآمدگی رنگ پریده و معمولاً بدون درد با حاشیه سخت که در جای دهان یا زبان ممکن است ظاهر گردد.خصوصیات این ضایعه عبارتند از: این ضایعه بزرگ شده، زخمی می‌شود و به آسانی خونریزی می‌کند.

وجود این ضایعه ممکن است مانع جا افتادن مناسب دندان‌های مصنوعی گردد. این ضایعه ممکن است باعث سفت شدن زبان و اشکال در کنترل آن گردد و از این طریق، تکلم و بلع را دچار اختلال سازد.

تقریباً همیشه منشأ سرطان دهان رشد سلول‌های بدخیم از اپیتلیوم سنگفرشی مطبق پوشاننده دهان یا زبان می‌باشد. این سرطان بیشتر در بزرگسالان و اغلب در زبان و کف دهان دیده می‌شود.

علایم این بیماری اغلب یک برآمدگی رنگ پریده در دهان (پلاک) یا زخم می‌باشد که امکان بزرگ شدن و خونریزی این برآمدگی وجود دارد.

این بیماری دراثر مصرف تنباکو، جویدن تنباکو، نور خورشید و الکل و… حاصل می‌شود. معمولاً سرطان دهان از طریق دستگاه لنفاوی منتشر می‌شود (متاستاز).

اگر این سرطان خوش‌خیم باشد با عمل جراحی آنرا را برمی‌دارند (مانند برداشتن فک فوقانی، برداشتن فک تحتانی یا زبان) در غیر این صورت بیمار بایستی از داروهای ضد سرطان استفاده نماید.

به گزارش دلگرم به نقل از "مدیکال نیوز تودی":

سرطان دهان به واسطه رشد و تکثیر کنترل نشده سلول ها در برخی مناطق دهان شکل می گیرد. این بیماری می تواند درون گونه ها، زیر قسمت میانی و جلویی زبان، یا روی بافت پوشش دهنده دهان یا لثه رخ دهد.

نشانه ها و علائم هشدار دهنده سرطان دهان چه چیزهایی هستند؟

علائم سرطان دهان متفاوت هستند، اما هر فردی که موارد زیر را برای بیش از دو هفته تجربه کند باید به منظور بررسی دقیق به پزشک مراجعه کند:

• دشواری در جویدن یا بلع
• یک توده یا زخم در دهان، گلو یا لب ها
• یک وصله سفید یا قرمز در دهان
• دشواری در حرکت دادن زبان یا آرواره
• کاهش وزن بی دلیل
• زخمی که بهبود نمی یابد یا خونریزی دارد
• تحریک پذیری، درد، یا توده هایی در هر قسمت دهان یا روی لب ها
• این علائم ممکن است به واسطه شرایط دیگری مانند آلرژی یا یک عفونت نیز شکل بگیرند و در صورت مواجهه با آنها نباید بلافاصله نگران ابتلا به سرطان شد.

دلایل و عوامل خطرآفرین سرطان دهان چه چیزهایی هستند؟

کارشناسان فکر می کنند که جهش ها در DNA یک سلول با تحریک رشد غیر عادی و مرگ سلولی علت سرطان دهان می شود.

در شرایطی که عامل تحریک کننده جهش اولیه در بسیاری موارد همچنان نامشخص باقی مانده است، عوامل خاصی می توانند خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش دهند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

استفاده از تنباکو و الکل

هر نوع استفاده از تنباکو که شامل ورود مواد سرطان‌ز‌ا به دهان می شود به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش می دهد. مصرف الکل نیز می تواند این خطر را افزایش دهد.

سن

خطر ابتلا به سرطان دهان با افزایش سن بیشتر می شود و میانگین سن تشخیص این بیماری 62 سال است.

ویروس پاپیلومای انسانی

این یک عفونت قابل انتقال از طریق رابطه جنسی است که پیوندهایی قوی با برخی انواع سرطان دهان دارد.

قرار گرفتن در معرض خورشید

خورشید پرتوهایی را منتشر می کند که می توانند موجب سوختگی لب ها شده و احتمال ابتلا به سرطان های دهان را افزایش دهد.

جنسیت

مردان نسبت به زنان دو برابر احتمال بیشتری دارد به سرطان دهان مبتلا شوند. دلیل این شرایط همچنان نامشخص است.

چگونه از سرطان دهان پیشگیری کنیم؟

همانند بیشتر سرطان های دیگر، همواره امکان پیشگیری از سرطان دهان وجود ندارد.

برخی عوامل خطرآفرین برای سرطان دهان مانند افزایش سن یا مرد بودن اجتناب ناپذیر هستند. با این وجود، از عوامل سبک زندگی که می توانند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پرهیز از تنباکو
• سرطان دهان
• ترک الکل
• دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم
• استفاده از محصولات ضد آفتاب یا مرطوب کننده های لب
• رعایت بهداشت دهان و دندان
• مراجعه منظم به دندانپزشک

چرا تشخیص زودهنگام اهیمت دارد؟

• تشخیص زودهنگام در بیشتر انواع سرطان عاملی کلیدی محسوب می شود.
• درمان سرطان دهان به طور معمول شامل استفاده از ترکیبی از روش های درمانی مانند پرتودرمانی و شیمی درمانی می شود که در مراحل اولیه سرطان اثربخشی بهتری دارند.
• اگر سرطان به مناطق دیگر گسترش یافته باشد، روند درمان بسیار دشوارتر می شود.
• اگر سرطان به بافت های اطراف گسترش نیافته باشد، نرخ بقای 5 سال پس از درمان برای سرطان دهان از 75 تا 93 درصد است. این ارقام در صورت گسترش سرطان به بافت های اطراف کاهش می یابند.
• منبع : دلگرم